Dzień Solidarności i Wolności
Od 2005 r. ostatni dzień sierpnia obchodzimy jako święto państwowe, by upamiętnić porozumienia sierpniowe z 1980 r.
Lato 1980 r. było wyjątkowo gorące. I nie o słupek rtęci chodzi, a temperaturę społecznych niepokojów. Wtedy właśnie przez kraj przelewa się fala protestów, w których głównie robotnicy domagają się zmian, m.in. w prawie pracy. Dochodzą też postulaty mówiące o powołaniu niezależnego związku zawodowego. Tylko w lipcu 1980 r. strajkowało ok. 80 tys. osób w 177 zakładach pracy.
W końcu dochodzi do konsensusu strajkujących z władzą. Efektem jest podpisanie trzech porozumień: w Szczecinie (30 sierpnia), Gdańsku (31 sierpnia) i Jastrzębiu-Zdroju (3 września). I chociaż, jak podpowiadają karty historii, ów ogromny sprzeciw społeczny nie przynosi od razu efektu, wszak rok później, w grudniu nastaje stan wojenny i wielu opozycjonistów jest internowana – to właśnie sierpniowe wydarzenia na polskim wybrzeżu są uznawane za początek drogi Polski o wolność i demokrację oraz proces, który doprowadził do upadku komunizmu.
Kulminacyjnym punktem było podpisanie 31 sierpnia przez przewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Lecha Wałęsę i wicepremiera Mieczysława Jagielskiego porozumień gdańskich. Komuniści zgodzili się na utworzenie niezależnych związków zawodowych, na prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970, transmisje niedzielnych mszy świętych w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury. Uroczystość podpisania porozumienia transmitowała TVP.
Robotnikom udało się wtedy efektywnie przycisnąć władzę. W sierpniu strajkowało już ok. 750 tys. osób, a protesty objęły ok. 700 zakładów pracy. 17 września 1980 r. przedstawiciele Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich (przekształconych z MKS) przyjęli statut, który rozstrzygał powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego “Solidarność” – jednego, ogólnokrajowego związku o strukturze regionalnej. 10 listopada 1980 r. Sąd Najwyższy zarejestrował NSZZ “Solidarność”. Wkrótce związek liczył niemal 10 mln członków (było to 80 proc. pracowników państwowych). Ten stan rzeczy zmienia stan wojenny – ogłoszony 13 grudnia 1981 r. „Solidarność” jest zawieszona, a w październiku 1982 r. dochodzi do jej delegalizacji. Ponowna rejestracja Związku następuje dopiero po ustaleniach Okrągłego Stołu w kwietniu 1989 r.
Dzień Solidarności i Wolności, ku upamiętnieniu tamtych wydarzeń, ustalono w 25. rocznicę – 31 sierpnia 2005 r.
Galeria
